هیپوتیروییدی مادرزادی یکی از شایعترین اختلالات غده تیروئید در نوزادان است که در صورت تشخیص دیرهنگام میتواند منجر به مشکلات جدی در رشد جسمی و ذهنی کودک شود. به همین دلیل، انجام غربالگری هیپوتیروییدی نوزادان بین روز ۳تا ۵ پس از تولد، یکی از مهمترین برنامههای پیشگیری و مراقبت بهداشتی در سطح جهانی است.
هیپوتیروییدی مادرزادی چیست؟
هیپوتیروییدی مادرزادی به وضعیتی گفته میشود که غده تیروئید نوزاد به میزان کافی هورمون تیروکسین تولید نمیکند. این هورمون نقش حیاتی در رشد مغز و سیستم عصبی دارد. کمبود آن میتواند باعث عقبماندگی ذهنی، اختلال رشد و مشکلات متعدد دیگر شود.
"غربالگری تیروئید نوزادان؛ اقدامی حیاتی برای پیشگیری از اختلالات رشد"
هورمونهای تیروئیدی برای رشد طبیعی مغز، دستگاه عصبی، رشد استخوانی و سوختوساز بدن ضروریاند، بهویژه در ماههای اول زندگی .در بسیاری از موارد، نوزادان مبتلا به این بیماری در بدو تولد هیچ علائم مشخصی ندارند. به همین دلیل غربالگری الزامی است.
اهمیت غربالگری
تشخیص زودهنگام هیپوتیروییدی نوزادان به والدین و پزشکان این امکان را میدهد که درمان جایگزینی هورمون تیروکسین را خیلی زود آغاز کنند. شروع درمان در هفتههای اول تولد میتواند از عوارض جدی جلوگیری کند و سلامت کامل کودک را تضمین نماید.
نحوه انجام غربالگری
بین روز ۳تا ۵ تولد نوزاد، قطرهای خون از پاشنه پا گرفته و روی کاغذ مخصوصی (فیلتر کاغذ) جذب میشود. این نمونه خون برای بررسی میزان TSH (هورمونی از غده هیپوفیز که عملکرد تیروئید را کنترل میکند) به آزمایشگاه ارسال میگردد. اگر میزان TSH بالا باشد، ممکن است نشاندهنده کمکاری تیروئید باشد و نوزاد برای بررسیهای تکمیلی فراخوانده میشود.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، آزمایش مجدد و ارزیابیهای دقیقتر انجام میشود.
در صورت تایید هیپوتیروییدی، درمان با هورمون تیروکسین به سرعت آغاز میگردد.
علائم احتمالی کمکاری مادرزادی تیروئید (در صورت عدم تشخیص بهموقع):
در صورت عدم غربالگری یا تأخیر در درمان، ممکن است در ماههای بعد علائم زیر ظاهر شوند:
زردی طولکشیده (یرقان)
یبوست مزمن
خوابآلودگی زیاد
گریه ضعیف
پوست خشک و سرد
فتق نافی
زبان بزرگ
رشد کند
تأخیر در نشستن، راهرفتن یا حرف زدن
چرا غربالگری ضروری است؟
این بیماری در بدو تولد علائم بالینی واضحی ندارد.
تنها از طریق غربالگری قابل تشخیص است.
درمان آن ساده و ارزان است ولی عواقب درماننکردن بسیار شدید است.
فواید برنامه غربالگری
جلوگیری از عقبماندگی ذهنی و مشکلات عصبی
تضمین رشد طبیعی جسمی و ذهنی کودک
کاهش هزینههای درمانی و مراقبتی در آینده
افزایش آگاهی خانوادهها درباره سلامت نوزادان
توصیهها برای والدین
حتماً آزمایش غربالگری تیروئید را برای نوزادتان در سه تا پنج روزگی انجام دهید. حتی اگر به ظاهر کودک سالم است.
اگر از مراکز بهداشتی یا درمانی برای پیگیری نتیجه تماس گرفتند، آن را جدی بگیرید.
در صورت دریافت نتیجه غیرطبیعی، نگران نباشید و درمانهای توصیه شده را به موقع پیگیری کنید.
در صورت نیاز به آزمایش مجدد، بههیچوجه تأخیر نکنید.
اگر کودک نیاز به درمان دارد، مصرف منظم دارو طبق دستور پزشک ضروری است.
مراقبتهای منظم پزشکی و پیگیریهای دورهای را فراموش نکنید.
نتیجهگیری :
غربالگری تیروئید نوزادان یک آزمون ساده ولی حیاتی است که در صورت انجام بهموقع، از بروز مشکلات جدی و جبرانناپذیر جلوگیری میکند. این اقدام مهم، ضامن رشد طبیعی و سلامت آینده کودک شماست