معاونت امور بهداشتی
تاریخچه بهورزی
از سال 1319 هجری شمسی تا سال 1351 چندین تجربه با عناوین طرح تربیت بهدار ، طرح سپاه بهداشت ، طرح تربیت بهدار روستا ، طرح سلسه وطرح رضاییه به اجرا گذاشته شد از این میان این طرح ها ،طرح تحقیقاتی « نحوه توسعه خدمات پزشکی و بهداشتی در ایران معروف به طرح رضائیه که بطور مشترک توسط سازمان جهانی بهداشت و دانشکده بهداشت و وزرات بهداری در روستایی چنقرالوی پل در رضائیه ( ارومیه فعلی) استان آذربایجان غربی در سال 1351 به اجرا در آمد بطور رسمی به عنوان شیوه اصلی گسترش خدمات بهداشتی درمانی پذیرفته شد.
راهبرد اصلی این طرح، تربیت و بکارگیری عوامل غیرپزشک برای ارائه مراقبت های اولیه بهداشتی بود واحدهای ارایه کننده این خدمات را خانه بهداشت، کارکنان زن را بهورز و کارکنان مرد را بهداشت یار می نامیدند.در سال 1356 فقط یک سال قبل از انقلاب، وزارت بهداری، از میان طرح هایی که به اجرا در آمده بود بطور رسمی، طرح رضائیه را بعنوان شیوه اصلی گسترش خدمات بهداشتی درمانی پذیرفت و تلاش خود را برای اجرای گسترده تر طرح در سراسر کشور بکار بست.
در تابستان 1359 مرحوم دکتر سیروس پیله رودی که در دوره MPH تحصیل می کردند واحدهای فعال طرح رضائیه را در دوره کار آموزی از نزدیک بررسی و در گزارش خود نتایج بررسی را با بیان اشکالات طرح ،تلاش شد با برقراری ضوابط اجرایی مناسب از معایب طرح رضائیه اجتناب شود و پس از اصلاح ایرادات طرح ، نسبت به تدوین طرح های گسترش شبکه های بهداشتی درمانی اقدام گردید.
از افتخارات استان آذربایجانغربی اینست که نام یکی از روستاهای این استان به عنوان اولین خانه بهداشت بنام حیدرلو (وابسته به مرکز بهداشتی درمانی چونقرالوی پل) در سند سازمان جهانی بهداشت در سال 1352 ثبت گردیده است.
مرکز آموزش بهورزی
در راستای تحقق اهداف نظام سلامت در کشور مراکز آموزش وبازآموزی بهورزان با هدف بهره مند کردن خانه های بهداشت از بهورزان دارای مهارت کافی و آموزش برنامه های سلامت به کارکنان تاسیس گردیده اند. این هدف از طریق آموزش و تربیت بهورزان قبل از استخدام و بازآموزی آنان، برگزاری کلاس های آموزشی بدو خدمت کارکنان ورودی به نظام بهداشتی، مشارکت در آموزش دانشجویان در دوره های جامعه نگر، مشارکت در ارتقاء برنامه های آموزشی وکارآموزی دانشجویان و سایر موارد محقق خواهد شد. مرکز آموزش بهورزی واحدی است ستادی و زیر مجموعه مرکز بهداشت شهرستان با فضای فیزیکی مستقل ودارای بخش اداری –آموزشی و بخش رفاهی که کادر آموزشی شامل مدیر مرکز آموزش بهورزی ، مربیان بهورزی ( کارشناس بهداشت عمومی، بهداشت خانواده ،مامایی ، پرستاری ، بهداشت محیط وحرفه ای ) وکادر اداری شامل (متصدی امور دفتری ناظم اقامتگاه دختران وپسران ، ماشین نویس ، سرایدار ، متصدی سمعی بصری، راننده می باشد که به منظور توسعة امکان آموزش برای گروه های وسیع تر و با کیفیت مناسب ترو مشارکت سایر افراد و واحد ها از حوزه مرکز بهداشت شهرستان و سایر حوزه ها در نظرگرفته شده است .
سایر وظایف مرکز آمو زش بهورزی
· تامین امکانات رفاهی دانش آموزان ( طبق آیین نامه )
· اجرای برنامه های آموزش نظری – عملی و کار آموزی و
ترتیب حضور فعال و مستمر مربیان در کلیه مراحل آموزشی
· برگزاری آزمونهای پایان هر پایه و مشارکت در آزمون نهایی
· برگزاری برنامه آموزشی دوره آموزش ماما روستا (طبق آیین نامه ماما روستا )
· برگزاری برنامه آموزشی دوره آموزش بهورز ماما (طبق آیین نامه بهورز ماما )
· تدوین طرح درس روزانه و کلی و چک لیست های آموزشی
· برگزاری امتحانات هر پایه در طول دوره آموزش
· تامین محیط سالم اجتماعی برای دانش آموزان در حال تحصیل و نظارت بر رفتار و انضباط آنان
· بر پایی اردوهای علمی ، فرهنگی ، تفریحی دانش آموزان بهورزی در معیت مربیان
· اجرای آموزش عملی و کارآموزی کمکهای اولیه و...... در بیمارستان
· همکاری با فصلنامه بهورز , جمع آوری و استخراج نیازهای آموزشی بهورزان شاغل از طریق فرم های نیاز سنجی کارکنان جهت ارسال به دفتر فصلنامه
· تهیه و جمع آوری مطالب آموزشی مناسب از پرسنل جهت ارسال به دفتر فصلنامه
· طراحی و برنامه ریزی و اجرای برنامه های آموزشی غیر حضوری ( از راه دور ) بهورزان و برگزاری آزمون فصلنامه بهورز
· تشکیل کمیته آموزش شهرستان ( متشکل از رئیس مرکز بهداشت شهرستان , مسئولین ستادی بر حسب مورد ، مدیر مرکز آموزش بهورزی )که به منظور اجرای وظایف زیر صورت می گیرد.
1 - نیازسنجی آموزشی به صورت متمرکز و بررسی اطلاعا ت ماندگار از دوره های برگزار شده پس از شش ماه جهت بهورزان و با همکاری واحدهای ستادی
2 - اعلام نتایج نیاز سنجی ها به واحد های ستادی
3 - دریافت نیازهای آموزشی کارکنان از واحدهای مختلف مرکز بهداشت شهرستان
4 - تطبیق نیازهای واحدها با نیاز واقعی بهورزان و شرایط موجود
5 - برنامه ریزی جهت اجرای دوره های آموزشی با همکاری واحدهای ستادی
6 - نظارت و ارزشیابی کلاسها و کارگاههای برگزار شده بر اساس چک لیست ( تهیه طرح درس ، پیش آزمون و پس آزمون، نحوه تهیه سئوالات , انتخاب مربی و ... )
7 - ارزشیابی دوره های آموزش در حین اجرا و بعد از پایان دوره به منظور بررسی و تجزیه و تحلیل پیشنهاد ها و تعیین نارساییها و ارائه فرمهای لازم جهت رفع نارسائیها و بهبود آموزش
8 - تدوین منابع آموزشی از طریق تالیف , ترجمه کتب , مجلات و مقالات علمی
9 - مشارکت در برنامه ریزی و برگزاری سمینارهای آموزشی , ارزشیابی آنها و تجزیه و تحلیل نظرات و پیشنهادات شرکت کنندگان و انعکاس آن به مسئولین اجرایی
10 - بررسی سیاستها و خط مشی های نظام اداری کشور در زمینه آموزش کارکنان دولت
11- شناسایی استراتژیها و جهت گیریها ی آموزشی
12 - بررسی و اظهار نظر نسبت به مسائل و مشکلات آموزشی و ارائه طرحهای اجرایی مناسب
13 - انجام مطالعات و پژوهش در زمینه برنامه های آموزشی اجرا شده در سطح آموزش و اجرا
14 - بررسی و شناخت نیازهای آموزشی تخصصی مدیریت و ارائه طرحها و برنامه های مناسب با همکاری واحدهای مرتبط مرکز بهداشت
15 - تعیین روش و شیوه آموزش با هماهنگی واحدهای ستادی
16 - تامین و پیگیری ایجاد فضا و وسایل کمک آموزشی مناسب
* توجه : لازم است جهت برگزاری هر چه بهتر آموزشها با هماهنگی مدیرمرکز از مربیان توانمند در امر تدریس استفاده گردد .
خانه های بهداشت آموزشی
لازم است هر مرکز آموزش بهورزی 2 تا 5 خانه بهداشت آموزشی برای کار آموزی دانش آموزان پایه اول و هم چنین آشنا نمودن کارکنان بدو خدمت و کار آموزی دانشجویان در اختیار داشته باشد .
الف) خانه بهداشت آموزشی که با هماهنگی مرکز بهداشت شهرستان انتخاب می شود باید دارای مشخصات زیر باشد :
ب) دانش آموزان بهورزی پس از آموزش نظری عملی پایه اول کار آموزی خود را به مدت 15 هفته زیر نظر مستقیم مربیان در خانه های بهداشت آموزشی و مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی آموزشی طی می کنند.
ج ) برای انجام کارآموزی دانش آموزان بهورزی در پایه اول برحسب ضرورت و امکانات می توان از دو روش بیتوته در خانه بهداشت آموزشی و یا تردد بین خانه بهداشت و مرکز آموزش بهورزی استفاده نمود . درصورت اقامت دانش آموزان، تجهیزات زیستی و مواد غذایی مورد نیاز باید از طریق مرکز بهداشت شهرستان تامین گردد.
خانه بهداشت دانش آموزی
خانه بهداشت دانش آموزی محل کارآموزی دانش آموزان است که ممکن است قبلاٌ راه اندازی شده و دارای بهورز فارغ التحصیل باشد در غیر اینصورت لازم است قبل از شروع کار آموزی دانش آموز ، خانه بهداشت توسط مرکز بهداشت شهرستان تجهیز و راه اندازی گردد.
مراکز بهداشتی درمانی روستایی آموزشی
برای آشنایی با وظایف مرکز بهداشتی درمانی و روند کار در آنها ،بویژه نظام ارجاع و برنامه های پزشک خانواده، ضرورت دارد دانش آموزان
طبق برنامه و بر اساس نیاز درپایه اول دریک مرکز کارآموزی نمایند.
تجهیزات این مرکز باید حتی الامکان کامل و استاندارد و دارای پزشک خانواده
فعال و نیروی انسانی با تجربه و آشنا با نظام شبکه های بهداشتی باشد .
باید زنجیره ارجاع بین خانه های بهداشت تابعه و این مرکزبرقرار شده باشد.
مراکز بهداشتی درمانی شهری آموزشی
به منظور کارعملی در زمینه ایمن سازی و کمک های اولیه ( تزریقات،پانسمان،کنترل علایم حیاتی و غیره .... ) لازم است دانش آموزان مدت یک هفته درپایه اول ، کارعملی درس ایمنسازی و کمک های اولیه را دراین مراکز طی نمایند.
ارائه ساعات عملی دروس کمکهای اولیه،مراقبت اطفال،مراقبت دوران بارداری، ایمن سازی درپایه دوم با حضور مربیان صورت می گیرد.
درصورتی که بار مراجعات در مراکز بهداشتی درمانی شهری برای ارائه خدمات کمک های اولیه کم باشدمی توان از بخش اورژانس بیمارستان نیز برای آموزش کمک های اولیه استفاده شود.
تسهیلات زایمانی- بخش زایمان و نوزادان بیمارستان
برای آموزش عملی و کار آموزی دانش آموزان زن درپایه دوم آموزشی در زمینه کمک به زایمان طبیعی باید امکان آموزش صحیح آنان در بخش زایمان و یا مرکز تسهیلات زایمانی فراهم گردد.
در طول دوره کار آموزی هر دانش آموز زن باید حداقل در 6-4 زایمان طبیعی به ماما کمک کند.
ارائه ساعات عملی و کارآموزی ماماروستا وبهورز ماما نیز با حضور مربی مامایی در این مکان ها انجام می گیرد.( مطابق آئین نامه ماماروستا وبهورز ماما)
کارگاه های بهداشت محیط و حرفه ای
برای آموزش عملی بهداشت محیط و حرفه ای دانش آموزان بهورزی لازم است با هماهنگی واحد بهداشت محیط و حرفه ای شهرستان و سایر واحدهای ارائه خدمت به تشخیص مربی ، امکانات لازم برای آموزش در مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی ،اماکن عمومی ،تاسیسات بهداشتی آب و فاضلاب و کارگاه های کار با حضور مربی فراهم گردد.
ستاد شبکه ، مرکز بهداشت شهرستان و بیمارستان
به منظور انجام کار عملی آشنایی با نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی لازم است دانش آموزان به اتفاق مربیا ن به بازدید از این فضاها بپردازند.
|
برنامه آموزشی دوره کاردانی رشته بهورزی |
|
مجموعه قوانین و مقررات استخدامی و اداری : عدم استفاده بهورزان از روپوش سفید در محل خدمت |
|
مجموعه کتب بهورزی |
|
مباحث مقدماتی |
