معاونت امور بهداشتی

۱۴ تا ۲۸ بهمن ماه، هر سال به عنوان هفته ارتقاء آگاهی درباره بارداری نام گذاری شده است.

بارداری زمینه ای گسترده و مهم از زندگی زیستی و اجتماعی است که کسب آگاهی های لازم و حداقل درباره آن نه تنها حق همه افراد بلکه وظیفه آن هاست.کسب آگاهی در این زمینه به ویژه از جانب بانوان، از بسیاری از مشکلات مربوط به بارداری مانند، خونریزی های قبل و حین زایمان، مسمومیت های حاملگی و ... پیشگیری می‌کند.

هدف از این نامگذاری، افزایش آگاهی زوج‌ها  از باید و نبایدهای دوران بارداری، ارتقاء سطح سلامت مادر، جنین و نوزاد،کاهش عوارض و مرگ و میر مادر و جنین، و ترویج حاملگی سالم و ایمن، تشخیص زودرس علایم نیازمند مراقبت ویژه در دوران بارداری و پس از زایمان، آمادگی برای زایمان ایمن، اقدامات درمانی لازم در بارداری‌های نیازمند توجه ویژه، مشاوره تغذیه سالم و آمادگی پدر خانواده می‌باشد.

مراقبت های پیش از بارداری چیست و چرا اهمیت دارد؟

مراقبت های پیش ازبارداری می‌تواند به افزایش آگاهی زنان برای محافظت از نوزاد خود و کسب اطمینان از بارداری سالم کمک کند و معاینات پیش از بارداری می‌تواند به زنان کمک کند تا پیش از باردار شدن، به سمت یک بارداری سالم بروند.  همچنین با مراقبت‌های منظم در طول دوران بارداری می توان خطرات احتمالی در این دوران را کاهش داد.

مراقبت‌های پیش از بارداری از ۳ ماه قبل از بارداری با مراجعه به پزشک یا مراکز و پایگاههای خدمات جامع سلامت شروع می شود. آزمایش کامل خون، تعین گروه خونی، قند، بررسی اختلالات عملکردی کبد و کلیه، کم‌خونی، تالاسمی، عفونت‌های ادراری، پاپ اسمیر، بررسی ابتلای به بیماری‌هایی مانند سرخچه، آبله مرغان، هپاتیت BوC، توکسوپلاسموز و ایدز، انجام واکسیناسیون هپاتیت و کزاز، کنترل فشارخون و دیابت و ویزیت دندانپزشکی از نظر بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان ضروری است.

تغذیه مناسب در دوران بارداری :

مصرف روزانه اسید فولیک که در اسفناج ، بروکلی ، زرده تخم مرغ، گوجه و موز موجود است  یا بصورت مکمل به مادران تجویز می شود، خطر نقص لوله عصبی را تا ۷۰ درصد کاهش می دهد. بیشتر ویتامین های تجویز شده برای دوران بارداری حاوی اسید فولیک و همچنین ویتامین های دیگری هستند که زنان باردار و جنین در حال رشد به آن ها احتیاج دارند.

کنترل دیابت و فشار خون بالا و سایر شرایط پزشکی :

کنترل عوارضی مانند فشار خون بالا و دیابت، در زنان باردار بسیار حائز اهمیت است.

پرهیز از سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و استفاده از مواد مخدر:

مصرف سیگار و الکل در دوران بارداری باعث افزایش خطر مرگ ناگهانی در نوزادان می شود. مصرف الکل همچنین می‌تواند سبب بروز مشکلاتی از قبیل : چهره غیر طبیعی، سر کوچک، هماهنگی ضعیف بدن، حافظه ضعیف، ناتوانی ذهنی،مشکلات قلبی،کلیه و استخوانی شود.

کنترل وزن سالم در دوران بارداری :

در کل، اتخاذ سبک زندگی سالم، مانند داشتن فعالیت فیزیکی منظم، استفاده متعادل از مواد غذایی سالم و حفظ وزن در محدوده طبیعی، استفاده کمتر از مواد تراریخته، چربی‌های ترنس و غذاهایی غنی از گوشت قرمز، غذاهای فرآوری شده، سیب زمینی سرخ شده، شیرینی و نوشیدنی‌های شیرین، اجتناب از مصرف خود سرانه دارو و پرهیز از استرس در این ارتباط می‌توانند موثر باشند.

مواد غذایی مضر در دوران بارداری :

در دوران بارداری ، تمامی بدن دچار تغییر می شود. سیستم ایمنی، قدرت دفاعی، ضعیف می شود. از این رو عفونت در این زمان اغلب پیچیده تر از زمان های دیگر روی می دهد و می تواند سلامت مادر و فرزند متولد نشده را به خطر اندازد. از این رو، آماده سازی و بسته بندی و نگهداری مواد غذایی با احتیاط زیاد و با رعایت بهداشت باید انجام پذیرد.

از جمله مواد غذایی مضر عبارتند از : شیر خام( چوشانده نشده)، محصولات لبنی خام، ماهی های پر چرب مانند ماهی تن، ماهی هالیبوت، اره ماهی ( این ماهی ها اغلب آلوده به فلزات سنگین هستند)، ماهی و غذاهای دریایی خام و نیمه خام همچنین سوشی، صدف و موارد مشابه، مصرف ماهی دودی شده و در ترشی خوابانده شده مانند ماهی آزاد دودی ، سوسیس و تخم مرغی که خام و یا نپخته است ، ژامبون خام، گوشت دودی، بیکن، ، غذاها با تخم مرغ خام، مانند تیرامیسو خانگی و موارد مشابه.

همچنین نوشیدن حداکثر ۲-۳ فنجان قهوه و یا ۴ فنجان چای سبز و یا سیاه در روز مجاز است و بهتر است از آب میوه های تازه و حرارت ندیده استفاده شود.

تحرک و ورزش در طی دوران بارداری

پیروی از رژیم غذایی سالم، ورزش منظم طبق توصیه پزشک، اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد مضر مانند سرب و تشعشعات می‌تواند به کاهش خطر مشکلات در طول دوران بارداری و ارتقای سلامت و رشد جنین کمک کند. کسی که سالم است باید و حتما در دوران بارداری تحرک داشته باشد. این امر سلامتی مادر و کودک را تضمین می کند. بهتر است هر روز حدود ۳۰ دقیقه پیاده روی انجام شود. از انجام ورزش هایی با خطر پرتاب شدن زیاد برای مثال اسب سواری، ورزش های سنگین که با ضربه همراه می باشند، خودداری شود.

داروها

برخی داروها برای افراد باردار و جنین شان خطرناک می باشند. در صورتی که باید دارویی را به طور منظم استفاده کنند حتما به پزشک اطلاع دهند که باردار هستند. باید اطمینان حاصل شود که دارو هایی که زنان باردار استفاده می کنند بی خطر هستند. آنها نباید از دارو های خاصی از جمله برخی از دارو های آکنه، مکمل های گیاهی استفاده کنند، زیرا این امر می تواند به جنین آسیب برساند.