گزارشی از وضعیت تب دنگی در استان آذربایجان‌غربی
گزارشی از وضعیت تب دنگی در استان آذربایجان‌غربی
تهیه شده توسط گروههای آموزش و ارتقای سلامت، پیشگیری و مبارزه با بیماریهای واگیر و سلامت محیط و کار معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان آذربایجان‌غربی
تب دنگی یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس دنگی (Dengue virus) ایجاد می‌شود و از طریق گزیدن پشه آئدس (Aedes aegypti و Aedes albopictus) از فرد مبتلا به فرد سالم منتقل می‌شود. این ویروس چهار نوع سرولوژیک دارد: DENV-1 تا DENV-4.
علت بیماری:
• فرد مبتلا به ویروس دنگی توسط پشه ناقل گزیده می‌شود.
• پشه ویروس را وارد بدن خود کرده و سپس با گزیدن افراد سالم، ویروس را منتقل می‌کند.
• بدن فرد تازه مبتلا با پاسخ ایمنی به ویروس واکنش می‌دهد که باعث بروز تب شدید، درد عضلانی و مفصلی، سردرد و جوش‌های پوستی می‌شود.
ویژگی‌ها:
• بیماری معمولاً در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شایع است.
• داروی اختصاصی ضد ویروس برای تب دنگی وجود ندارد و درمان بیشتر حمایتی است (کنترل تب، جایگزینی مایعات، مراقبت‌های بیمارستانی در موارد شدید)
• پیشگیری اصلی با کنترل پشه ناقل و محافظت فردی انجام می‌شود
1. آیا تاکنون موردی از تب دونگی در استان گزارش شده است؟ در صورت مثبت بودن، تعداد موارد و مناطق درگیر کجا بوده‌اند؟
یک مورد بیمار دنگی وارده که در مرز بازرگان توسط همکاران بیماریها شناسایی شد(ساکن یکی از روستاهای پلدشت که در کشور ترکیه موردگزش پشه قرار گرفته بود)
2. روند شیوع تب دنگی در استان طی سال‌های اخیر چگونه بوده است؟
شیوع تب دنگی در استان آذربایجان غربی در حال حاضر گزارش نشده است
3. عوامل اصلی بروز تب دنگی در استان از نگاه شما چیست؟
1. ویروس تب دنگی: بیماری توسط ویروس دنگی (Dengue virus) ایجاد می‌شود که چند نوع سرولوژیک دارد (DENV-1 تا DENV-4).
2. پشه آئدس: ناقل اصلی بیماری پشه‌های Aedes aegypti و Aedes albopictus هستند که ویروس را از فرد مبتلا به فرد سالم منتقل می‌کنند.
3. تماس با محیط آلوده: تجمع آب‌های راکد و محیط‌های مرطوب که محل تخم‌ریزی پشه‌هاست، ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد.
4. جمعیت حساس: افراد ساکن یا مسافر به مناطق آندمیک (دارای شیوع تب دنگی) بیشتر در معرض ابتلا هستند
4. چه اقدامات پیشگیرانه‌ای توسط دانشگاه علوم پزشکی یا نهادهای مرتبط انجام شده است؟
- تهیه محتواهای آموزشی اعم از پوستر، اینفوگرافی، موشن گرافی و پادکست آموزشی برای گروههای مختلف از جمله دانش آموزان، عموم مردم، مسافران
- تهیه محتوای آموزشی برای تلویزیونهای شهری و نشر در تلویزیونهای شهری موجود در ارومیه، فرودگاه، کلینیک تدبیر، مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی
- حضور در کارگاه های آموزشی برگزار شده در سطح کشور
- برگزاری کارگاه آموزشی برای پزشکان بصورت وبیناری
- برگزاری کارگاه آموزشی برای کارشناسان آموزش سلامت، محیط و حرفه ای و پیشگیری و مبارزه با بیماریهای واگیر
- برگزاری دوره آموزشی بصورت دوره عمومی با عنوان خودمراقبتی در مقابل تب دنگی برای کلیه پرسنل دانشگاه علوم پزشکی با همت گروه آموزش و ارتقای سلامت
- آموزش کارشناسان مسئول بهداشت محیط شهرستان طی برگزاری دو دوره آموزشی مصوب در خصوص بیماری های منتقله از پشه مهاجم آئدس ، علایم آن و ره های پیشگیری از ورود، استقرار و گسترش و تکثیر حشره مذکور
- طرح موضوع در کارگروه های مختلف سلامت و امنیت غذایی استان و شهرستان ها و هماهنگی با سایر ارگان ها و سازمان های مرتبط و دخیل در امر از جمله شهرداری ها، پایانه های مرزی، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن وتجارت در جهت حلب مشارکتدو همکاری در پیشگیری از ورود و استقرار پشه مهاجم آئدس و راه کارهای بهسازی محیط
5. توصیه شما برای خانواده‌ها و عموم مردم جهت کاهش خطر ابتلا چیست؟
توصیه‌های کلیدی برای خانواده‌ها و عموم مردم جهت کاهش خطر ابتلا به تب دنگی عبارتند از:
1. کنترل پشه ناقل (آئدس)
• حذف محل‌های تجمع آب راکد در اطراف خانه (گلدان‌ها، حوضچه‌ها، ظروف آب).
• استفاده از توری پنجره و درب.
2. محافظت فردی:
• استفاده از اسپری یا کرم‌های دورکننده پشه (Repellent).
• پوشیدن لباس آستین‌بلند و شلوار در زمان‌های پیک فعالیت پشه (صبح زود و غروب)
3. آگاهی و پیگیری علائم:
• آموزش اعضای خانواده نسبت به علائم اولیه تب دنگی.
• مراجعه سریع به مراکز درمانی در صورت بروز تب، درد شدید یا جوش پوستی.
4. تمیزی محیط:
• پوشاندن مخازن آب و حفظ محیط خانه و حیاط تمیز و خشک
6. علائم اولیه تب دنگی که مردم باید به آن توجه کنند، چیست؟
• تب ناگهانی و شدید
• درد شدید عضلانی و مفصلی (گاهی به آن “تب استخوان‌شکن” می‌گویند)
• سردرد شدید و درد پشت چشم
• لکه‌ها یا جوش‌های پوستی
• حالت تهوع، استفراغ یا کاهش اشتها
اگر این علائم بروز کرد، مراجعه سریع به مراکز درمانی توصیه می‌شود، زیرا تشخیص زودهنگام و مراقبت حمایتی می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند
7. در صورت مشکوک شدن به تب دنگی، بهترین مسیر مراجعه و درمان کجاست؟
در صورت مشکوک شدن به تب دنگی، بهترین مسیر این است که فوراً به مراکز بهداشتی-درمانی یا بیمارستان‌های مجهز مراجعه کنید، به ویژه مراکز دارای بخش‌های اورژانس یا کلینیک‌های تب‌های حاد.
اقدامات اصلی شامل:
• ارزیابی توسط پزشک برای تشخیص سریع
• انجام آزمایشات خون لازم برای تایید یا رد تب دنگی
• درمان حمایتی و علامتی (کنترل تب، جایگزینی مایعات، نظارت بر علائم هشداردهنده)
توجه داشته باشید که داروی خاص ضد ویروس تب دنگی وجود ندارد و خوددرمانی در منزل بدون نظارت پزشکی می‌تواند خطرناک باشد، به ویژه در موارد شدید
8. آیا دارو یا واکسن مؤثری در استان برای پیشگیری یا درمان وجود دارد؟
تب دنگی داروی و واکسن اختصاصی ندارد و درمان آن بیشتر حمایتی و علامتی است، مثل کنترل تب، جایگزینی مایعات و مراقبت‌های بیمارستانی در موارد شدید. بنابراین، پیشگیری اصلی با کاهش تماس با پشه ناقل و اقدامات کنترلی محیطی است.
