ابتکارات جامعه محور(CBI) Community-Based Initiatives
مقدمه و اهمیت موضوع : مفهوم سلامت برای همه ، توسط مجمع جهانی بهداشت در اواخر دهه 1970 مورد پذیرش قرار گرفت و مراقبتهای اولیه بهداشتی به عنوان رویکرد مناسب دستیابی به سطح مطلوب سلامت برای همه تا سال 2000 مورد قبول واقع گردید، ولی به علت کمبود های استراتژیک – عمدتا نقش ضعیف جامعه ، اقدامات ضعیف بین بخشی ، رویکرد از بالا به پایین توسعه ، تمرکز سرمایه گذاری در زیر ساخت های فیزیکی ، ضمن نادیده گرفتن ابعاد انسانی توسعه -محقق نگردید. این موضوع که سلامت به تنهایی و به صورت جدا از سایر بخش ها قابل دست یابی نمی باشد ، بلکه نیازمند یک دید منسجم توسعه ای چند بخشی و ایجاد تشریک مساعی فعال بین جوامع و سایر دست اندرکاران (stakeholders) است مورد تصدیق همگان قرار دارد.تعیین کننده های اصلی سلامت از قبیل بیسوادی ، جمعیت زیاد ، فقر غذایی و تغذیه ای ، وضعیت نامناسب بهداشت محیط ، فقدان فرصت های توسعه ای ، که خود سبب افزایش مقیاس های فقر و آگاهی ناکافی می گردند در خارج از حوزه شمول بخش بهداشت قرار گرفته و عمدتا در ارتباط با جنبه های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جامعه می باشند. در میان جمعیت های محروم ، علاوه بر بیماری ، مجموعه پایداری ازبیکاری ، کمبود فرصت های شغلی ، فقر اقتصادی ، سطوح پایین اموزش و پرورش ، مسکن نامناسب ، سوء تغذیه و بی تفاوتی نسبت به مسایل اجتماعی نیز وجود دارد. بنابراین بدون از بین بردن این قبیل شرایط بازدارنده نمی توانیم انتظار اصلاحات اساسی در عرصه سلامت را داشته باشیم. همچنین سلامت و کیفیت زندگی ، دو مقوله ای می باشند که ارتباط بسیار نزدیک و وابستگی دو جانبه ای به یکدیگر دارند. بهبود کیفیت زندگی به وضعیت سلامت ، سواد ، منابع درآمدی بهتر در خانواده و شرایط زندگی خانواده ها بستگی دارد. از سوی دیگر می توان با ترویج کیفیت زندگی بهتر ، توسعه انسانی را ترویج نموده و متعاقب آن وضعیت سلامت را بهبود بخشید.
سابقه و تاریخچه : با توجه با موارد ذکر شده دفتر منطقه ای مدیترانه ای شرقی سازمان بهداشت جهانی برنامه ابتکارات جامعه محور را مشتمل بر موارد ذیل معرفی کرده است - نیازهای اساسی توسعه (Basic Development Needs) - برنامه روستاهای سالم(Healthy Villages Programmes) - برنامه شهرهای سالم(Healthy Cities Programmes) - زنان در عرصه سلامت وتوسعه (Woman Health Development) با عنایت به این که سلامت و توسعه از موضوعات چند بعدی بوده و تحت تاثیر عوامل متعددی (شناخته شده و ناشناخته) قرار دارند بایستی آنها را به شیوه چند بعدی و قابل تصور اندازه گیری نمود. شاخص های قابل کاربرد در برنامه ابتکارات جامعه محور شامل :
اما نشانگرهای کیفیت زندگی به صورت عمده عبارتند از :
هدف كلي : دسترسي به زندگي با كيفيت بهتر با تحقق شعار سلامت برای همه با بهره گيري از همكاريهاي بين بخشي و جلب حمايت و خودياري
اهداف اختصاصی :
استراتژی ها : - توانمند سازی کارکنان بهداشتی در خصوص برنامه های CBI - احیای تیم بین بخشی و شناسایی مجدد اعضای تیم در سطح استان و شهرستان - ترویج مواد غذایی سالم و مغذی و معرفی روش های مناسب در زمینه بهداشت و امنیت غذایی - ترویج شیوه های زندگی سالم ،آگاهی های بهداشتی و ترغیب به انجام فعالیت های جسمانی - ترویج و معرفی مکان های بهداشتی از قبیل رستوران سالم ، مدرسه سالم ، مغازه سالم و... - بهبود شرایط مسکن - بهبود وضعیت محیط شهر و روستا - ارتقاء مهارت های شغلی و ایجاد زمینه های اشتغال - توانمند سازی جامعه ی محلی و جلب مشارکت فعال آنها |