دیابت

از بین بیماریهای غیرواگیر، بیماری دیابت هم به دلیل ماهیت بیماری و هم به علت شیوع فعلی و روز افزون آن از اهمیت خاصی برخوردار است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی، در سال 2003 حدود 200 میلیون دیابتی در سراسر جهان زندگی کرده و تخمین زده می شود این تعداد در سال 2025 به بیش از 30 میلیون نفر برسد. در حال حاضر دیابت چهارمین علت مرگ و میر در بیشتر کشورهای دنیا از جمله منطقه خاورمیانه است .

دیابت به عنوان یک بیماری با عوارض ناتوان کننده که در ابتدا سیر مزمن و نامحسوسی دارد، شایعترین بیماری با شیوعی رو به افزایش و با ازدیاد 122 درصدی جمعیت مبتلایان تا سال 2025 مطرح است که باعث ایجاد هزینه های مستقیم تا 15-25% کل بودجه بهداشتی، هزینه های غیرمستقیم تا چند برابر و ایجاد عوارضی همچون بیماریهای ایسکمیک قلبی، هیپرتانسیون، نارسایی قلبی، رتینوپاتی، نوروپاتی، نفروپاتی، کاتاراکت و غیره می گردد.  

همچنین دیابت بعنوان شایعترین بیماری ناشی از اختلال متابولیسم در سال های اخیر رو به افزایش است. در بسیاری از کشور ها مهمترین علت نابینایی و سر دسته علل قطع عضو و نارسایی مزمن کلیه در سنین 70-20 سالگی محسوب میشود.

در سال 1995 نسبت مبتلایان به دیابت در شهر به روستا معادل 5/1 بوده که در سال 2025 به 2/3 افزایش خواهد یافت. به طور خلاصه به نظر میرسد در ربع اول قرن 21 اپیدمی دیابت در جهان اتفاق بیفتد که اهمیت بهداشتی و درمانی آن را افزایش خواهد داد بنابر این پیش گیری و کنترل این بیماری به عنوان یک اولویت اصلی در همه کشور ها قلمداد می شود.

تعداد مبتلایان  به دیابت در سال 2011 برابر با 366 میلیون نفر بوده، پیش بینی می شود تا سال 2030 به 552 میلیون نفر برسد. درحالی که تعداد مبتلایان به دیابت نوع 2 در همه کشور های جهان در حال افزایش است، 80 درصد بیماران در کشور های با درآمد کم و متوسط زندگی می کنند. بخش اعظم مبتلایان به دیابت در سنین 40 تا 59 ساله هستند و از این تعداد 183 میلیون نفر (50 در صد) آنها از بیماری خود بی خبر می باشند. دیابت عامل 6/4 میلیون مرگ در سال 2011 بوده است. هزینه های بهداشتی- درمانی ناشی از دیابت در سال 2011 حداقل 465 میلیارد دلار بوده که 11 در صد کل هزینه بهداشت و درمان بالغین 20 تا 79 ساله در جهان را به خود اختصاص داده است. عوارض ناشی از دیابت، علت اصلی ناتوانی و افت کیفیت زندگی و مرگ می باشند. چرا که دیابت اغلب ارگان های حیاتی بدن را گرفتار و عملکرد آنها را مختل می کند. همچنین سالانه 78 هزار کودک در جهان مبتلا به دیابت نوع 1 می شوند. 

برآورد تعداد کل بیماران دیابتی شناسایی شده در ایران در سال 1388 تقریبا 43/2 میلیون نفر بوده است. هزینه کلی دیابت نوع 2 در ایران 78/3 میلیارد دلار برآورد شده است. هزینه های مستقیم پزشکی و هزینه های غیر پزشکی معادل 04/2 میلیارد دلار و هزینه های غیر مستقیم 73/1 میلیارد دلار برآورد شده است.

غربالگری دیابت در استان آذربایجان غربی مطابق با استانداردهای وزارت بهداشت و درمان و در جمعیت روستایی بالای 30 سال استان به صورت هر سه سال یکبار صورت گرفته است. غربالگری و بیماریابی دیابت در 398905 نفر در سطح استان در سال 1388 انجام و 13962 نفر بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 در روستا های استان در جمعیت بالای 30 سال مورد شناسایی و مراقبت قرار گرفت. درصد غربالگری در افراد بالای 30 سال روستایی 92.4% و درصد بیماریابی در افراد بالای 30 سال روستایی در معرض خطر 77.6% و میزان شیوع دیابت در افراد بالای 30 سال روستایی 3.26 درصد می باشد که میزان شیوع نسبت به سال 1384 که 2.25 % بوده افزایش چشمگیری داشته است. بر اساس مراقبت های  بهداشتی روتین سالیانه بیماران و افراد در معرض خطر و پره دیابتیک نشان می دهد که شیوع دیابت در مناطق روستایی استان از 3.26% در سال 1388 به 3.52 % در سال 1392 رسیده است. ( یعنی 2375 بیماردیابتی جدید و افزایش 17% تعداد بیماران ) از تعداد16337 بیمار دیابتی شناسایی شده روستایی در پایان سال 1392، 74% به طور متوسط توسط پزشک مراقبت شده اند، از این بیماران مراقبت شده، 74% جهت آزمایش FBS ارجاع شده که 63% از این افراد FBS کمتر از 140 داشته اند. در بین این بیماران مراقبت شده 74% BMI بیشتر از 25 و 26% BMI کمتر از 25 و 38% فشارخون بیش از 85/130 داشته اند. از بین بیماران 27% جهت انجام HbA1C ارجاع شده اند که از این بیماران 25% HbA1C کمتر از 7 داشته اند.

در حال حاضر با همت کارشناسان و مسئولان معاونت امور بهداشتی و درمانی و شبکه های بهداشت و درمان شهرستان ها، واحدهای دیابت در اکثر شهرستان های استان ایجاد شده که هدف آن کاستن از بار بیماری و پیشگیری از عوارض بیماری دیابت می باشد. با ارجاع به موقع بیماران ، آموزش علائم خطر و مشاوره تغذیه بیماران دیابتی ، می توان از عوارض نامطلوب این بیماری کاست.

  امید است با افزایش مراقبت بیماران توسط پزشکان در کلیه سطوح مراقبتی، بتوانیم از عوارض مزمن و ناتوان کننده ناشی از بیماری دیابت پیشگیری کنیم.

برنامه کشوری پیشگیری و کنترل دیابت

سطوح کنترل و مراقبت دیابت

سطح سوم ( واحد دیابت )

سطح چهارم ( مرکز دیابت )

کارشناس تغذیه و دیابت

بهورز و دیابت

پزشک و دیابت

پرستار و دیابت

کاردان و دیابت