بهداشت مدارس

کودکان ، سرمایه های اصلی کشور هستند و پرورش آنها از هدفهای اصلی برنامه های توسعه اجتماعی ،اقتصادی می باشد . برای دستیابی به اهداف توسعه باید تامین بالاترین سطح سلامت جسمی ، روانی ، اجتماعی و معنوی کودکان به عنوان ضرورت و اولویت برنامه های توسعه ای مورد توجه قرار گیرد. بعد از خانواده مدرسه مهمترین نقش را درسلامت کودک دارد . دانش آموز درمدرسه علاوه بر یادگیری مهارت خواندن و نوشتن دانشها ،نگرشها و رفتارهای جدیدرامی آموزد این رفتارها علاوه بر تاثیر برسلامت فردی، نقش تعیین کننده سلامت خانواده و جامعه را دارد .برای توسعه سلامت دانش آموزان و کارکنان مدرسه، خانواده ها و افراد جامعه مدرسه جایگاه  ویژه ای است .کودک ساعات زیادی را درمدرسه به سرمی برد، درآنجا رشد می یابد و تکامل پیدا می کند بنابراین افزایش آگاهی عمومی با بهداشت مدارس و برنامه های آن امری ضروری است، تا در جهت اجرای مطلوب برنامه های بهداشتی مدارس و دانش آموزان و ارتقاء سلامت این گروه موفق باشیم.

تاريخچه‌ بهداشت‌ مدارس در ايران‌ :

توجه به بهداشت مدارس در ايران ازسال‌1293 شمـسي‌ شروع‌ مي‌شود كه‌ هيئتی‌ متشكل‌ از پزشكان‌ ايراني‌ و اروپايي با تاسيس‌ تشكيلاتي‌ بنام‌ مجلس‌ حفظ‌ الصحه‌ براي‌ مراقبت‌ از بهداشت‌ عمومي‌ بوجود آوردند. در اواخر همين‌ سال‌ دكترعلي‌ اكبر خان‌ ( اعتماد السلطنه‌ ) به‌ سمت‌ مفتش‌ صحي‌ مدارس‌ منصوب‌ شد. در سال‌ 1304 شمسي‌ صحيه‌ مدارس‌ به‌ عنوان‌ يك‌ واحد مشخص‌ به‌ وزارت‌ معارف‌ معرفي‌ و وابسته‌ به‌ آن‌ گرديد. اين‌واحد داراي‌ قسمتهاي‌ كحالي‌  معاينات‌ بهداشتي‌ دانش‌ آموزان‌ و آموزش‌ بهداشت‌ بود. در سال‌ 1315 صحيه‌ مدارس‌ بنام‌ بهداري‌ آموزشگاهها تغيير اسم‌ يافت‌ و در سال‌ 1318 بهداري‌ آموزشگاهها ضميمه‌اداره‌ كل‌ دانشكده‌ پزشكي‌ و بيمارستانها شد. در سال‌ 1320 دوباره‌ به‌ عنوان‌ دفتر كل‌ بهداري‌ آموزشگاهها به‌ تشكيلات‌وزارت‌ معـارف‌ پيوسـت‌ و پـس‌ از آن‌ به‌ اداره‌ كل‌ بهداري‌ آموزشگاهها تغيير نام‌ داد.  اما اين‌ دگرگونيهاي اسمي‌ چيزي‌ را برمحتواي‌ خدماتي‌اش‌ نيـفزود و بويـژه‌ توجه به مسايل‌ بهداشـتي‌ و مراقبتي‌ دانـش‌ آموزان‌ نيز تحت الشعاع آن قرار گرفت، چرا كه‌ از نيـروي انساني‌توانمند ميان‌ رده‌اي‌ كه‌ بتواند پاسخگوي‌ نيازهاي‌ بهداشتي‌ دانـش‌ آموزان‌ باشد تهي‌ بود. در سال‌ 1350 براي‌ پـر كردن‌اين‌ خلاء مدارس‌ عالي‌ بهداشت‌مدارس تاسيس‌ شد اين‌ مدارس‌ در چهار استان‌ خراسان‌، اصفهان‌، آذربايجان‌ شرقي‌، فارس‌ و عــلاوه‌ بر آنها در تهران‌ ابتدا بصـورت‌ داوطلـب‌ و سپس‌ از طريـق‌ كنكور عمومي‌ با مقـطع‌ تحـصيلي‌ فوق‌ ديپلم‌ اقدام به پذيرش  دانشجومي‌كرده و آموزش‌ يافتگان‌ خود را كه‌ غالبا" دختر هم‌ بودند به‌ عنوان‌ مربي‌ بهداشت‌ و‌ باپست‌ سازمانـي‌ مراقب‌ بهداشـت‌ در اداره‌ كل‌ بهداري‌ آموزشگاهـها كه‌ به‌ اداره‌ كل‌ بهداشت‌ مدارس‌ تغيير نام‌ يافتـه‌ بود پذيرفـت‌. تعداد اين‌ نيروي‌ ميان‌ رده‌يي‌ كه‌ غالبا" پس‌ از فراغت‌ از تحـصيل‌ جـذب‌ آموزش‌ و پرورش‌ شده‌ بودند در تمام‌ مملـكت‌ بالغ‌ بر هـفت‌ هزار نفر مي‌باشد.

در ارديبـهشت‌ 1358 همه‌ آنها همراه‌ با سايرپرسنل‌ پزشـكي و فنـي‌ اداره‌ كل بهداشت‌ مدارس‌ از وزارت‌ آموزش‌ و پرورش‌ منتزع‌ و به‌ وزارت‌ بهداري‌ ملحق‌ شدند. در طي‌ سالهاي‌ 1358 تا 1363 اين‌حركت‌ تازه‌ با برنامه‌ ريزيهاي‌ اصولي‌ مي‌رفت‌ كه‌ ثبات‌ وثمر نزديك‌ شود و بهداشت‌ مدارس‌ در قالب‌ و شكل‌ علمي‌ و اصولي‌خود مقام‌ و منزلتي‌ پيدا كند كه‌ متاسفانه‌ در سال 1363 بدليل‌ تغيير در سياستهاي‌ بهداشتي‌ كشور كه‌ گسترش‌ و ارتقاء خدمات‌ بهداشتي‌ براي‌ كودكان‌ زير5 سال‌ را در اولويت‌ بيشتر نسبت‌ به ‌خدمات‌ بهداشتي‌ دانش‌ آموزان‌ قرار مي‌داد ازخدمات‌ مراقبين‌ بهداشت‌ مدارس‌ در كلينيك‌ هاي‌ مادر كودك‌ استفاده‌ شد و خدمات‌ بهداشت‌ مدارس‌ به‌ صورت‌ حاشيه‌اي‌ و لرزان‌ جزو وظايف‌ آنان‌ شد.   بدليل‌ مشكلاتي‌ كه‌ در اين‌ مساله به‌ بار آورد دوباره‌ 6ـ 5 سال‌ بعد يعني‌ در پايان‌ 1369 با پيگيري آموزش وپرورش  و با توجه به طرح وتصويب موضوع در مجلس شوراي اسلامي اكثريت‌ مراقبين‌ بهداشت‌ به‌ وزارت آموزش‌ و پرورش‌ انتقال يافته و مجدداً  تحت مديريت مسئولين آموزش وپرورش به مشغول خدمت گرديدند. پس از اين تغيير وتحولات نهايتاً در سال 73 مسئولين وزارت بهداشت ، درمان وآموزش پزشكي ضمن برسيهايي كه كردند ، به اين نتيجه رسيدند كه بايستي فعاليتهاي بهداشت مدارس در سطح استانها ، شهرستانها با جديت بيشتري مورد توجه قرار گيرد و تشكيلات مستقلي در داخل ستاد وزارت بهداشت و مراكز استانها و شهرستانها توليت مستقيم اين امر را عهده دار و امور مربوطه را سياست گذاري ، برنامه ريزي و اجرا نمايد ، براين اساس دفتر بهداشت مدارس در اواخر سال 72 در وزارت بهداشت تشكيل و به صورت مستقل امورات مربوطه را پيگيري نمود تا اواخر سال 78  اين وضعيت ادامه داشت تا اينكه در سال 79 موضوع ادغام دفاتر بهداشت مدارس ، دهان ودندان و آموزش بهداشت در اداره اي واحد يكي از مباحث مطرح در سطح وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي قرار گرفت و متاسفانه علي رغم سنخيت كاري اين اجزاء باهم دراواخر همان سال بهداشت مدارس با بهداشت دهان ودندان به صورت عملي ادغام گرديد و.... در همان سال  معاونين بهداشتي و مسئولين بهداشت مدارس دانشگاهها ي علوم پزشكي با احساس مسئوليت تمام عدم رضايت خود از اين موضوع اثرزيان بار آنرا طي نشست ها ومكاتبات مختلف با مسئولين ارشد وزارت بهداشت درميان گذاشته و پس از پيگيري هاي متعدد رضايت مسئولين ذيربط آن را جلب و ايشان قول دادند تا نسبت به تعيين جايگاه مستقل بهداشت مدارس در ساختار جديد وزارت بهداشت و تعميق وارتقاء آن تلاش نموده و موافقت مسئولين سازمان مديريت و برنامه ريزي را در اين خصوص جلب نمايند، و خوشبختانه به قول خود وفا نموده و در تشكيلات جديد ضمن توسعه ماموريتهاي قبلي و پيش بيني ماموريت هاي جديد دفتر سلامت مدارس وجوانان را در اواخر سال 80 جايگزين دفتر بهداشت مدارس ودهان ودندان قبلي نموده و هم اكنون اين دفتر با ادارات و گروه هاي تخصصي مختلف ( سلامت محيط مراكز آموزشي ، جوانان ودانش آموزان ، روان ، دهان ودندان ، پيشگيري از سوء مصرف مواد ) ماموريتهاي محوله را طراحي ، برنامه ريزي مي نمايد. البته ياد آوري   مي نمايد  مسائل مربوط به بهداشت مدارس در وزارت  آموزش و پرورش نيز مورد پيگيري قرار مي گيرد در آن وزارتخانه با توجه به برنامه كلان سلامت مدارس با هماهنگي و همكاري وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي برنامه هاي بهداشت مدارس وجوانان توسط مراقبين بهداشتي در مدارس داراي مراقب بهداشت مورد پيگيري قرار مي گيرد.

پرونده سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی

پرونده بهداشتی مدارس