بررسی وضعیت موجود میانسالان

       گذر اپیدمیولوژیک وتغییر سیمای بیماریها وخطرات تهدیدکننده سلامتی درعصر حاضر  که به دلایل متفاوتی اتفاق افتاده است،نیازهای سلامت را بطور بنیادی تغییر داده است. ا لگوهای تغییر مصرف وزندگی همراه با پیرشدن جمعیت دنیا با تغیر الگوی ابتلا به بیماریها  ومرگ ومیر ناشی از آن همراه بوده است . به گونه ای که درعصر حاضر بیماریهایی نظیر سرطانها ، سکته قلبی ومغزی ، بیماریهای روانی ، دیابت ، مشکلات ناشی ازچاقی بیشترین بار بیماریها رادرهمه کشورها ازجمله کشورهای دارای درآمد پایین ومتوسط ایجادنموده است . براساس گزارشات  سازمان بهداشت جهانی ،درکشورهای درحال توسعه بامرگ ومیر پایین ، مصرف دخانیات والکل ، کم وزنی  واضافه وزن، فشارخون وکلسترول بالا،دریافت کم میوه وسبزی وکم خونی عوامل خطر  عمده بیماریها به شمارمی آیند . بررسی باربیماریها توسط دکترنقوی درسال82 نشان می دهدکه : بیماریهای ایسکمیک قلبی درگروه سنی 45تا 60 سال اولین علت برحسب دالی ودرگروه سنی 30 تا 44 سال دومین علت مرگ محسوب می شود.افسردگی ، کمردرد،آرتروز زانو ، حوادث ترافیکی ،سقوط ازارتفاع ،درهردوگروه مشترکادرده علت اول قرار گرفته اند. بررسی های انجام شده توسط سازمان بهداشت جهانی نیز براین امر که گروه کوچکی از ازعوامل خطر مسبب بارزیادی ازبیماری هستند تاکید داردوبه عنوان مثال فقط با کنترل مصرف دخانیات ، میزان ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی ، تنفسی ، ،سرطانها ی خاص وپیامدهای استعمال سیگار درمادرونوزادکنترل می شود.

بیماریهای غیر واگیر مهم ترین علت مرگ و بار بیماری درجهان  هستند. پیش بینی علل عمده مرگ درسراسر جهان  درتمام سنین درسال2005 نشان داد که حدود 61 درصد مرگها ناشی ازبیماری های مزمن هستند که 30 درصد ناشی از بیماری های قلبی عروقی است. همچنین 48 درصد باربیماریها ناشی از بیماریهای مزمن می باشد که 10 درصد آن به علت بیماری های قلبی عروقی است.

پیش بینی می شود تا سال 2015 ،64 میلیون مرگ رخ خواهدداد که 20 میلیون  مرگ به علت بیماریهای قلبی عروقی وعمدتا ناشی از بیماریهای قلبی وسکته مغزی خواهدبود. تخمین زده می شود از 35 میلیون مرگ ناشی ازبیماری های مزمن درسال 2005، 80 درصد آن در کشورهای بادرآمد پایین یامتوسط رخ داده است

مرگ های ناشی از بیماری های مزمن بین سالهای 2005 و2015 تا 17 درصد، یعنی از 35 میلیون مرگ به 41 میلیون مرگ افزایش خواهدیافت. (1)

تعدادمرگ ومیر درسال2002 درایران برابر385000نفربوده که ازاین تعداد268000مرگ مرتبط با بیماریهای غیر واگیر ومزمن می باشند.

میزان مرگ ناشی ازبیماریهای قلبی عروقی درکشور ما 171 مرگ دریک صدهزارنفر ناشی ازبیماریهای قلبی عروقی است که ازاین میزان 85 مورد ناشی ازسکته های قلبی و40 مورد ناشی ازسکته های مغزی است. حدود 55 درصدافراد15 تا65 سال درکشور دارای حداقل سه عامل خطرزای قلبی عروقی هستند. مهم ترین عوامل خطر مرتبط با بیماری قلبی عروقی  عبارتندازرژیم غذایی پرکالری، چاقی،کم تحرکی، مصرف سیگار ، فشارخون،دیابت وسن بالا.

سرطان بعدازبیماریهای قلبی عروقی دومین عامل شایع مرگ ومیر درکشورهای توسعه یافته وسومین عامل مرگ در کشورهای کمتر توسعه یافته است وبه تنهایی بیش از بیماریهای سل ، ایدز ومالاریا افرادرا بکام مرگ می کشاند.  براساس نتایج گزارش کشوری ثبت موارد سرطانی درسال 1387 ازتعدادکل 76159 مورد سرطان ثبت شده51/55% موارد سرطان مربوط به مردان و49/44% موارد سرطان درزنان رخ داده است.درحال حاضردرایران سالانه بیش از 75000مورد جدید سرطان  ثبت وگزارش می شود. برهمین اساس میزان بروز سرطان در کشور ، کمی بیش از از 146 دریک صد هزار جمعیت برآورد می گردد. درایران سرطان سومین عامل مرگ محسوب می شودوبراساس گزارشات اولیه نظام ثبت مرگ کشور سالانه بیش از 40000نفرازبیماران دراثرسرطان جان خودرا ازدست می دهند.

تاریخچه ارائه خدمات سلامت به بزرگسالان درایران

 - برنامه سرطان دهانه رحم ازسال 1370

-  طرح پیشگیری وتشخیص زود هنگام سرطان پستان درسال 1374

-  راقبتهای بهداشتی مادران ازسال1341با تاسیس آموزشگاه عالی مامایی،تاسیس بنگاه حمایت مادران وکودکان،تشکیل اداره بهداشت مادران وکودکان، احداث درمانگاههای روستایی ،تربیت نیروی انسانی وآموزش ماماهای محلی ، تاسیس تسهیلات زایمانی ،تشکیل کمیته های کشوری ودانشگاهی کاهش مرگ ومیر مادران،تصویب قوانین حمایتی وتهیه بسته های خدمتی.....این فعالیتها توانسته میزان مرگ ومیر مادران را از245 درصدهزارتولدزنده درسال1353 به4/37 درصدهزارتولدزنده درسال1375 برساند.

- برنامه تنظیم خانواده ازسال 1330 که بدنبال آن رشدطبیعی جمعیت از از2/7 درسال1368 به2/1 درسال1379 رسید.

   -برنامه بهداشت حرفه ای که شاغلین درصنایع ،معادن ،کارگاههای مختلف خانگی....گروه هدف این برنامه بوده وحفظ وارتقا سلامت کارگران ازاهداف اصلی آن می باشد.

- تاسیس مرکزمدیریت بیماریها

- افتتاح اداره کل مبارزه با بیماریهای غیر واگیر  درسال 1370 واجرای برنامه کشوری کنترل فشارخون،کنترل هیپرلیپدمی ،کنترل بیماریهای قلبی عروقی ،بیماریابی  ودرمان بیماران روانی ،ارتقا سیستم ثبت وگزارشدهی سرطانها

- تشکیل کمیته کشوری دیابت درسال1375

- تشکیل اداره سلامت میانسالان درسال1384با هدف طراحی برنامه خدمات جامع سلامت زنان ومردان 25 تا60 ساله.درمرحله ابتداخدمات سلامت زنان 45تا 60 ساله تحت عنوان برنامه یائسگی اجراشدودرحال حاضر فاز دوم اجرا برای گروههای مختلف سنی وجنسیتی هدف برنامه ،درحال گسترش  می باشد.

یکی از گروههای سنی مهم دراین تغییررویکرد نظام سلامت،گروه سنی بزرگسالان است که نیمی از جمعیت کشورهای درحال توسعه راتشکیل می دهندوبطور روزافزونی جمعیت آنان درحال افزایش است ،بویژه درکشورهای درحال توسعه  رشدی سریعتر  ازرشد کل جمعیت دراین گروه اتفاق می افتد وبرعکس جمعیت کودکان که رشد آن روبه کاهش دارد،سرعت رشد جمعیت بزرگسال تاچند دهه آینده نیز ادامه خواهدداشت.بزرگسالان محور سلامت خانواده بوده ومرگ ومیر ،ناتوانی ورفتارهای آنها ،همه ابعاد سلامت خانواده را تحت تاثیر قرارمی دهدوخطرات تهدید کننده سلامتی آنان برسلامت سایر گروههای سنی  درخانواده نیز موثر است.این گروه سنی دارای نقش مولد اقتصادی  بوده وبه همین سبب سایر گروههای سنی در خانواده وجامعه به آنان وابسته اند.چهره سلامت وبیماری دراین گروه سنی  متفاوت باسایر گروههای سنی  است ومداخله برای کاهش بار بیماریها درآنان به سادگی کنترل بیماریهای واگیردار  مقدور نیست وبه شدت به مسائل فرهنگی ،اجتماعی  وشیوه مالوف زندگی بستگی دارد.( دکترمطلق –مقدمه راهنمای اجرایی میانسالان)

درصد جمعیت 15 تا 59 ساله جهان درسال 2000 میلادی 2/59 بوده است. پیش بینی میشود که این رقم درسال 2015 میلادی به3/61 درصد برسد.قاعده پهن هرم سنی جمعیت  درکشورهای جوان درسالهای آینده به گروههای سنی بالاتر تعلق خواهد گرفت. کشور مانیز ازاین امر مستثنی نبوده وظرف سالهای آینده شکم هرم جمعیت به میانه هرم هرچه نزدیک تر خواهدشد.درحال حاضر براساس سرشماری سال90 حدود 30 میلیون نفر ازجمعیت کشور درگروه سنی 25 تا60 سال قرارمی گیرند.این گروه سنی هم از لحاظ اقتصادی وهم ازنظر بیولوپزیک دارای نقش مهمی می باشندوسایر گروههای سنی درخانواده وجامعه ازنظراقتصادی وروانی به آنان وابسته اند.

میزان مرگ ومیر این گروه سنی بخصوص درکشورهای درحال توسعه بسیاربالاست. پسربچه هایی که دراین کشورها به سن 15 سالگی میرسند فقط 25 تا 50 درصد شانس زنده ماندن بیش از 60 سالگی رادارا هستند. بیماری دراین گروه سنی ،بیشترین روزهای ازدست رفته کاری وبیشترین فشاراقتصادی راباعث می شود. همچنین برمیزان درآمد زایی وهم برنوع هزینه ها تاثیر دارد. بودجه مصرفی،تعدادتخت اشغال شده دربیمارستانهای عمومی وتخصصی واورژانس اثرات عمده ای برنظام سلامت دارند.بیماریهای غیر واگیر ومزمن دراین گروه ، همچنین مانع سالمندی سالم وفعال شده وتاثیربیماریهای دوره بزرگسالی برسلامت دوره سالمندی انکارناپذیر است.