عوامل اجتماعی موثر بر سلامت و شاخص های عدالت در سلامت

شرایط اجتماعی که مردم در آن زندگی می کنند اثر فاحشی بر سلامت آنان دارد.  موقعیت هایی مثل فقر، تغذیه نامناسب، مسکن نامناسب ، بیکاری، درآمد نامطمئن ،تحصیلات اندک، تبعیض اجتماعی،سکونت در محیط های محروم از عمده ترین عوامل تعیین کننده سلامت و نابرابری های سلامت هستند. در واقع صحیح است که مراقبت های پزشکی می توانند باعث طول عمر و یا بهبودی از یک بیماری جدی شوند ولی آن چیزی که برای سلامت جمعیت مهم است، شرایط اجتماعی – اقتصادی است که باعث می شودمردم بیمار شوند و یا نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشند.

در طی 50 سال اخیر موفقیت های زیادی در عرصه سلامت نصیب کشورهای مختلف شده که بسیار چشمگیرتر از سال های قبل از آن بوده وحتی در بسیاری از فقیرترین کشورها،افزایش چشمگیری در امید زندگی و کاهش مرگ و میر کودکان بدست آمده است. اما اگر در این زمینه کنکاش عمیق شود، چهره متفاوتی ،که نابرابری های در حال ظهور در سلامت هستند ، ظاهر خواهند شد. در واقع زمانی که داده های سلامت را به تفکیک گروههای مختلف در درون اجتماع بررسی کنیم ، این تفاوتها آشکار خواهد شد.برای مثال ، در بسیاری از کشورهای با اقتصاد در حال پیشرفت،تفاوت های برزگی در سلامت در بین نواحی روستایی و مراکز شهری یا افراد تحصیلکره و بیسواد و یا افراد شاغل و بیکار به چشم می خورد. 

در همین راستا سازمان جهانی بهداشت تلاش چشمگیری برای مشخص کردن عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت و عدالت در سلامت شروع کرده است و کمسیون عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت را تشکیل داده است. هدف این کمسیون بررسی تاثیر عوامل اجتماعی بر سلامت و اتخاذ راهکارهای مناسب برای حل مشکلات ناشی از آن وکاهش بی عدالتی های سلامت است.در بدو تاسیس کمسیون، کشور ایران نیز به عضویت این کمسیون درآمد و اجرای عدالت در سلامت  در کشور به صورت جدی تر پیگیری گردید.

وزارت بهداشت و درمان در راستای سنجش عدالت در سلامت بعد از جلسات کارشناسی متعدد ، 52 شاخص کشوری عدالت در سلامت را با همکاری سایر وزارتخانه ها تدوین کرد و هیت دولت نیز در جلسه مورخه 12/10/89  این شاخص هارا تصویب نمود و دستور العمل اجرایی مصوبه را جهت اجرا به تمامی وزارتخانه ها و سازمانهای دخیل  در برنامه ابلاغ نمود. بر اساس این مصوبه وزارت بهداشت و درمان و سایر ادارات ذیربط موظف شدند نسبت به احصای شاخص های 52 اقدامات لازم را انجام دهند و برنامه ریزی های لازم جهت کاهش نابرابری های سلامت در کشور صورت گیرد.

با ابلاغ معاون سلامت وزارت بهداشت و درمان ،کار احصای شاخص های عدالت در سلامت، در دانشگاه علوم پزشکی استان آذربایجان غربی با تشکیل کمیته استانی برنامه آغاز گردید. و بر اساس ساختار پیشنهادی وزارت متبوع  از تمامی ادارات دخیل در برنامه دعوت بعمل آمد و شاخص های عدالت در سلامت و نحوه احصای شاخص ها و اهداف برنامه و وظایف هر یک از ادارات به صورت مبسوط تشریح گردید و کارگروههای تخصصی  برنامه جهت بررسی تفصیلی شاخصها و مشکلاات فراروی احصای آنها تشکیل شدند و برنامه در حال اجرا در استان می باشد.