اهمیت بهداشتی :
تا چند سال پيش بيماري هاي واگير بعنوان بزرگترين معضل بهداشتي كشورهاي جهان بشمار مي رفت، به طوري كه تمام توان بهداشتي كشورها صرف كنترل و پيشگيري از همه گيري اين بيماري ها مي شد . از چند دهه پيش با موفقيتهاي به دست آمده در زمينه ارتقاي نظام سلامت و تكنولوژي جديد پيشرفت عمده اي درخصوص كنترل بيماري هاي واگيردار حاصل شده و پس از طي اين مراحل، بيماری هاي غير واگير در حال حاضر بعنوان مشكل عمده بهداشتي مطرح است. از مهمترين بيماري هاي اين گروه مي توان به آسيبهاي ناشي از سوانح و حوادث، بيماري هاي قلبي - عروقي، ديابت، فشار خون بالا، سكته هاي مغزي، بيماري هاي تنفسي مزمن، بيماري هاي مفصلي استخواني مزمن و سرطانها اشاره كرد .
افزايش روز افزون شيوع اين بيماري ها ، خسارات اقتصادي هنگفتي را به كشورها تحميل مي كند. علت اين افزايش، زمينه سازي مساعدي است كه در اثر افزايش ريسك فاكتورهاي ( عوامل خطر ) اين بيماري ها در ساليان گذشته بوجود آمده است. تغيير شيوه زندگي باعث شده است كه برخي از عوامل خطر ساز مهم از جمله مصرف دخانيات، عدم فعاليت بدني مناسب، مصرف ناكافي ميوه و سبزيجات و شير و لبنيات، سوانح و حوادث، تعداد مبتلايان به فشار خون بالا و چربي و قند خون بالا در جامعه افزايش يابد و اين خود زنگ خطري است براي افزايش مرگ و مير و ناتواني هاي ناشي از بيماري هاي غير واگير كه در حال حاضر گريبانگير كشورهاي در حال توسعه است.
همانطور كه گفته شد دليل اين وضعيت، تغييراتي است كه در سالهاي گذشته در شيوه زندگي مردم ايجاد شده است و شايد بتوان يكي از علل ايجاد اين تغييرات را علاوه بر مقتضيات زندگي كنوني، در آگاهي و نحوه عملكرد مردم دانست. در بسياري از موارد، عدم آگاهي كافي از عوامل خطر ساز و عدم بكارگيري تمهيدات لازم و ضروري، باعث شده است تا اين عوامل روز به روز افزايش يابند. بنابراين شناخت اين عوامل و سياستگذاري در نحوه چگونگي مقابله و كاهش روند روز افزون آنها مي تواند تأثير بسزايي را در كاهش بيماريهاي غير واگير داشته باشد.
به نظر مي آيد كه بيماري هاي مزمن و غير واگير هم در كشورهاي پيشرفته و هم در كشورهاي روبه پيشرفت، در بين بزرگسالان اهميت بيشتري مي يابند . هم اكنون بيماريهاي قلبي - عروقي و سرطانها در رأس علل مرگ در كشورهاي پيشرفته ( يعني اروپا و آمريكاي شمالي ) قرار دارند و 70 تا 75 درصد همه ي مرگها را شامل مي شوند. در بسياري از كشورها بيماري هاي مزمن روند صعودي دارند و به دلايل چندي اين روند افزايش هم خواهند يافت، يك دليل آن افزايش طول عمر در بسياري از كشورها است كه در نتيجه آن شمار كساني كه به سنين بالاتر مي رسند و در معرض خطر بيش تر از نظر ابتلا به انواع بيماريهاي مزمن هستند ، بيش تر مي شود . دليل ديگر آن است كه الگوهاي زندگي و رفتاري مردم به سرعت دگرگون مي شود و اين دگرگوني شروع بيماريهاي مزمن را مساعد مي كند. دليل سوم آن كه با مراقبتهاي پزشكي نوين بسياري از مبتلايان به بيماريهاي مزمن مي توانند زنده بمانند . تأثير بيماري مزمن بر زندگي مردم هنگامي كه از نظر كاستن عمر ، ناتواني ، دشواريهاي خانوادگي ، فقر و از دست رفتن اقتصاد كشور در نظر گرفته شوند ، جدي تر مي باشند.
سابقه و تاریخچه:
برنامه مراقبت عوامل خطر بيماري هاي غير واگير جمهوري اسلامي ايران پس از قريب به دو سال مطالعه و آزمون، ظرفيت سازي و جلب حمايت همه جانبه در سال 1383 و با همت دانشگاه ها/دانشكده هاي علوم پزشكي كشور شكل اجرايي بخود گرفت. در اين برنامه ضمن استفاده از رويكرد گام به گام سازمان جهاني بهداشت به مراقبت عوامل خطر بيماري هاي غير واگير، الزامات، دانش و شرايط بومي و ملي نيز لحاظ شد. اين نظام در برگيرنده پايگاه هاي مراقبت در سطح استان و كشور است. بدين ترتيب عوامل خطر هدف براي هر استان و نيز در كل كشور مراقبت مي شوند.
هدف یا اهداف برنامه (شامل اهداف کلی و اختصاصی):
هدف كلي :
اهداف كلي اين نظام در ميان مدت عبارتند از:
استقرار راهبرد كشوري نظام مراقبت عوامل خطر بيماري هاي غير واگير در نظام سلامت كشور
اهداف اختصاصي :
1) فراهم آوری منابع اطلاعات صحیح و به روز در سطح استان جهت تعیین توزیع، شیوع و بررسی روند عوامل خطر بیماری های غیر واگیر
2) فراهم آوری ابزاری برای تصمیم گیری مبتنی بر شواهد در حیطه سلامت با هدف نهایی کنترل و کاهش اپیدمی نو پدید بیماری های غیر واگیر
3) بسترسازی برای پژوهش در حیطه پیشگیری از بیماری های غیر واگیر به منظور تعیین مداخلات اثربخش
4) ظرفیت سازی در نظام بهداشت و درمان جهت تمرکز بر پیشگیری از بیماری های غیر واگیر از طریق کنترل عوامل خطر مشترک این بیماری ها
وضعیت فعلی برنامه :
برنامه مراقبت عوامل خطر بيماري هاي غير واگير از سال 1383 شكل اجرايي بخود گرفته است و تا کنون 5 مرحله در سطح استانی (1383، 1385، 1386، 1387 و 1388) و 1 مرحله (در سال 1390) در سطح کشوری انجام شده است. نتایج حاصل از یررسی سال های 1385 و 1388 چاپ شده است. نتایج براساس آخرین دور بررسی که در سال 1388 در سطح استانی انجام شده است به شرح زیر می باشد:
شیوع مصرف سیگار در جمعیت 15-64 ساله استان در سال 1388، 18.1 درصد برآورد گردید، شیوع این عامل خطر در مردان (35.4 درصد) به وضوح بالاتر از این میزان در زنان (0.3 درصد) بود.
میانگین مصرف روزانه میوه و سبزی در جمعیت 15-64 ساله استان در سال 1388، 1.2 واحد (0.9 واحد در مردان و 1.5 واحد در زنان) بود.
45.2 درصد دارای فعالیت بدنی کم در طول هفته بودند، درصد افراد با فعالیت بدنی کم هفتگی در مردان 56 درصد و در زنان 34.6 درصد بود.
میانگین دور کمر در مردان 85.5 و 85.7 سانتی متر در زنان برآورد شد.
میانگین نمایه توده بدنی در سال 1388، 25.3 کیلوگرم بر متر مربع بود، که این شاخص به ترتیب برای مردان و زنان، 24.3 و 26.3 کلیوگرم بر متر مربع برآورد گردید.
میانگین استانی سطح فشار خون شریانی سیستولیک و دیاستولیک به ترتیب 117.5 و 76.9 میلیمتر جیوه بود.
میانگین فشار خون سیستولیک در مردان 120.5 و در زنان 114.3 ملیمتر جیوه برآورد گردید.
میانگین فشار خون دیاستولیک در مردان 76.3 و در زنان 77.4 میلیمتر جیوه بود.
15.1 درصد افراد 25-64 ساله استانی دچار پرفشاری خون بودند (درصد فشار خون سیستولیک ≥ 140 یا فشارخون دیاستولیک ≥ 90 میلیمتر جیوه)
STEPS conceptual framework
Step 1 (Verbal) • Demographics & Health Behaviours 1. Basic sociodemographics 2. Tobacco use 3. Alcohol consumption 4. Fruit & vegetable consumption 5. Physical inactivity Step 2 (Physical) • Physical Measures 1. Height 2. Weight 3. Waist circumference 4. Blood pressure Step 3 (Biological) • Biochemical Measures 1. Fasting blood sugar 2. Fasting total cholesterol نظام مراقبت عوامل خطر بیماریهای غیرواگیر ابلاغ سند ملی پیشگیری و کنترل بیماریهای غیرواگیر
|
بازدید سایت : 3938278 | آنلاین : 1 | امروز : 1727 آخرین بروزرسانی: 1402/08/30
